استان اصفهان

اصفهان
مرکز	اصفهان
مساحت	۱۰۷٬۰۲۷ کیلومترمربع
جمعیت (۱۳۹۰)	۴٨٧٩٣١٢[۱]
تعداد شهرستان‌ها	۲۲
منطقه زمانی	IRST (گرینویچ+۳:۳۰)
-تابستان (دی‌اس‌تی)	IRDT (گرینویچ+۴:۳۰)
زبان(های) گفتاری	فارسی ، لُری
نماینده ولی فقیه	سید یوسف طباطبایی‌نژاد
استاندار	رسول زرگرپور[۲]

نقشه استان اصفهان به تفکیک شهرستانها

استان اصفهان، استانی است در میانه‌ی ایران با مرکزیت شهر اصفهان. این استان با مساحتی حدود ۱۰۵٬۹۳۷ کیلومتر مربع بین ۳۰ درجه و ۴۳ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی خط استوا و ۴۹ درجه و ۳۶ دقیقه تا ۵۵ درجه و۳۱ دقیقه طول شرقی نصف النهار گرینویچ قرار دارد. استان اصفهان که در مرکز ایران واقع شده‌است از شرق به استان‌های یزد و خراسان جنوبی، از شمال به استان‌های سمنان، قم و مرکزی، از غرب به استان‌های لرستان و چهارمحال و بختیاری، از جنوب به استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و فارس محدود است.^[۳]اصفهان قطب تولید آهن، فولاد، مصالح ساختمانی و پتروشیمی در ایران است.^[۴]

آمار

۱۰ درصد از بیابان‌های ایران در استان اصفهان است که بخش اعظم آن را شهرستان‌های نجف آباد، اردستان، نطنز، آران و بیدگل، کاشان و اصفهان شامل می‌شود. حدود ۳۴۰ هزار هکتار از جنگل‌های دست‌کاشت ایران نیز در استان اصفهان و از این وسعت ۹۰ هزار هکتار در شهرستان اردستان قرار دارد.^[۵]

استان

صنایع دستی در شهر اصفهان

استان اصفهان یکی از بزرگ‌ترین مراکز تولید انواع مختلف صنایع دستی ایران بشمار می‌رود. این استان از دیرباز گهواره هنرهای زیبا و صنایع دستی بوده‌است. تزئینات آجری، کاشی کاری، گچ بری و انواع خط در آثار تاریخی اصفهان، از قرن‌ها پیش تا دوره معاصر، بر اطراف و جوانب مناره‌ها و داخل و خارج مساجد، قصرها و هنرهای زری دوزی و قلم کاری، ترمه و نقره کاری و زرنگاری و رونویسی انواع کتاب، قرآن و قطعات نگارگری و نقاشی جملگی به مرکزیت هنری اصفهان گواهی می‌دهند.

سیم کشی، زرکشی، زربافی، گلابتون دوزی، ، پولک دوزی، زنجیره بافی، قالی بافی و نساجی از صنایع دستی رایج اصفهان است. این صنایع در عهد شاهان صفوی رونق فراوان داشت. در دوران قاجاریه، بازار صنایع دستی در اصفهان از رونق افتاد. ولی بعد از انقلاب مشروطه باز توسعه یافت. به طور کلی طرح و نقش عموم دست ساخته‌های اصفهان اعم از فرش و قلمکار و ظروف قلم زنی و کاشی، دوختنی‌های روی پارچه تحت تأثیر طرحهای تزئینی دوران صفویه قراردارد و طراحان اصفهان، به نسبت قدرت درک و مهارت خود از آثار قدیمی برمی‌گیرند و با خلاقیت خود، آنها را زیباتر می‌سازند.

مردم

مردم استان اصفهان به طور عمده از مردم فارس هستند. قومهای مختلف دیگری نیز در این استان ساکن هستند که به ترتیب جمعیت عبارتنداز: لرها، ترک‌ها، ارمنی‌ها، گرجی‌ها، کولی‌هاوعرب‌ها.

دین

بیشتر مردم این استان مسلمان هستند همچنین مسیحیان، کلیمیان و زرتشتیان نیز اقلیتهای غالب توده مردمی استان اصفهان را تشکیل می‌دهند. تفکیک دین خانوارهای استان چنین است: ۴۵۵٩٢۵۶ کل خانواده استان اصفهان، ۴۵۳۲۰۳۰ خانواده مسلمان، ٩١٣٠ خانواده مسیحی ، ۹۵۱ خانواده کلیمی ، ۴۴۵ خانواده زرتشتی، ۷۰۵۰ خانواده متدین به سایر دینها در استان زندگی می‌کنند. ^[۶] کهنگ (اردستان)، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان اردستان در استان اصفهان ایران است. این روستا در دهستان برزاوند قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۸۵۴ نفر (۲۵۹خانوار) بوده‌است

وجه تسمیه

شهر اصفهان از روزگاران کهن تا کنون به نامهای: آپادانا، آصف‌هان، اسباهان، اسبهان، اسپاتنا، اسپادنا، اسپاهان، آسپدان، اسپدانه، اسپهان، اسپینر، اسفاهان، اسفهان، اصباهان، اصبهان، اصپدانه، اصفاهان، اصفهان، اصفهانک، انزان، بسفاهان، پارتاک، پارک، پاری، پاریتاکن، پرتیکان، جی، دارالیهودی، رشورجی، سپاهان، سپانه، شهرستان، صفاهان، صفاهون، گابا، گابیان، گابیه، گبی، گی، نصف جهان و یهودیه سرشناس بوده‌است.

بیشتر نویسندگان بر این باورند که چون این ناحیه پیش از اسلام، به ویژه در دوران ساسانیان، مرکز گردآمدن سپاه بود و سپاهیان مناطق جنوبی ایران، مانند: بختیاری، خوزستان، کرمان، فارس، سیستان و... در این ناحیه گرد آمده و به سوی محل نبرد حرکت می‌کردند، آنجا را «اسپهان» گفته، سپس عربی شده و به صورت «اصفهان» درآمده‌است.

این شهر دارای واژگان کهنتری است که با نام کنونی آن، هیچ گونه پیوندی ندارد، مانند :انزان، گابیان، گابیه، جی، گبی، گی، گابا.

یاقوت حموی، می‌نویسد : «اصفهان یا اسپهان از کلیه اسباه است که به معنی سپاه و سگ می‌باشد.»

استاد پورداود، می‌گوید : «ارزش این وجه اشتقاق فقط در این است که می‌رساند در لهجه قدیم اصفهانی، اسباه به معنی سگ نیز بوده‌است» پورداود یادآور شده‌است که بطلمیوس، جغرافیانگار سده دوم میلادی، نام این شهر را «اسپدان» نگاشته، سپس می‌گوید واژه اصفهان روی اسپاهان قرار گرفته که خود شامل سپاه به معنی ارتش و هان اسم مکان، یعنی جای سپاه است.

نویسنده کتاب حدودالعالم از این شهر به نام «سپاهان» یاد کرده، می‌گوید : «سپاهان شهری عظیم است و آن دو شهر است : یکی را جهودان خوانند و یکی را شهرستان و در هر دو منبر نهاده‌اند...»

، درباره نام اصفهان، نوشته‌است : «اصباهان، معرب اسپاهان است و آن شهری است مشهور در عراق و نام اصلی او این است. و نام مقامی است از جمله دوازده مقام موسیقی و آن را اصفهانک نیز خوانند.»

هرتسفلد نگاشته‌است : اصفهان نام بلوکی از ولایت پریت کان و نام شهر «گبی» بوده‌است. گبی بعدها «گی» و سپس عربی شد و به «جی» تبدیل یافت.

در سده ۲ میلادی، نام گبی و اسپدانا در نقشه بطلمیوس دیده می‌شود. وی «اسپدانا»ی پارسی زمان هخامنشی را از کتاب ارتستنس، مدیر کتابخانه اسکندر مقدونی برداشته بود. در یک نقشه جهان نما که ۱۰۰ سال پیش از بطلمیوس ترسیم شده‌است، این نام به صورت ساسانی «سپانه» یعنی سپاهان نگاشته شده و معنی آن، جای لشکریان است.

اسکندر مقدونی هنگام دنبال کردن داریوش هخامنشی به پارتاک یا پارک یاگی آمد و آن را گشود و اکسازر را که والی شوش بود به حکومت پارتاک گمارد. تاریخ نگاران پیشین، پارتاک را پاریتاکن نامیده‌اند که به پارسی آن روزی پرتیکان می‌گفتند و امروز فریدن می‌خوانند. پرتیکان به تمامی ناحیه اصفهان اطلاق می‌شده‌است.

پارتیکن نام یکی از قبایل بختیاری باستان بوده است و نام فریدن بازمانده آن می باشد که در حال حاضر بخش بزرگی از آن بختیاری نشین است و تا دوره صفویان اکثر ساکنین آن بختیاری بودند و در زمان صفویه ارامنه و گرجی ها و ترک ها به این ناحیه کوچ داده شدند.

استان اردبیل

اردبیل
مرکز	اردبیل
مساحت	۱۷٬۹۵۳ کیلومترمربع
جمعیت (۱۳۹۰)	١٢۴٨۴٨٨ [۱]
تعداد شهرستان‌ها	۱۰
منطقه زمانی	IRST (گرینویچ+۳:۳۰)
-تابستان (دی‌اس‌تی)	IRDT (گرینویچ+۴:۳۰)
زبان(های) گفتاری	اکثریت ترکی آذربایجانی و اقلیت تاتیو کردی گرمانج[۲] تالشی[۳]
نماینده ولی فقیه	سید حسن عاملی
استاندار	مجید خدابخش [۴]

استان اردبیل یکی از استانهای ایران است که در شمال غربی این کشور واقع شده‌است. مساحت این استان ۱۷۹۵۳ کیلومتر مربع (حدوداً ۱٫۰۹ درصد از مساحت کل کشور)^[۵] و جمعیت آن بر اساس سرشماری سال 1390 برابر یک میلیون و 249 هزار نفر^[۶] می‌باشد. مرکز این استان شهر اردبیل است و بر طبق آخرین تقسیمات کشوری، شامل ۱۰ شهرستان، ۲۵ بخش، ۲۱ شهر و ۶۶ دهستان می‌شود.^[۵]در ۲۲ دی سال ۱۳۷۱ لایحه استان شدن اردبیل در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و این استان در ۲۳ فروردین سال ۱۳۷۲ پس از نزدیک به ۳۰ سال پیگیری مردم اردبیل، از استان آذربایجان شرقی جدا و به استانی مستقل تبدیل شد.^[۷]

استان اردبیل یکی از مناطق گردشگری در ایران است. یکی از ویژگی‌های این استان آب و هوای مطبوع و خنک این منطقه در فصل‌های بهار و تابستان است. مجتمع‌های آبگرم سرعین در 22 کیلومتری غرب شهر اردبیل یکی از مشهورترین مناطق گردشگری استان اردبیل است که در فصل‌های گرم -به خصوص تابستان- میزبان ده‌ها هزار نفر گردشگر از اقصی‌نقاط ایران و کشورهای خارجی است. سرعین بیش‌ترین تعداد هتل و هتل آپارتمان‌ها را با جمعیت نسبتاً کم ساکن در خود در مقایسه با سایر مناطق گردشگری ایران دارد.

قلعه کهنه در نزدیکی مشکین شهر

مردم

اکثر ساکنان استان اردبیل را آذربایجانی‌ها تشکیل می‌دهند که به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند.^[۸] البته در پاره‌ای از نواحی شهرستان خلخال (در جنوب استان) زبان‌های تاتی و تالشی نیز در بین مردم تکلم می‌شود.^{[۹][۱۰][۱۱]}

جغرافیا

قسمتی از نقشه ایران و توران در دوره قاجاریه، آذربایجان شمال غربی‌ترین استان ایران

استان اردبیل یکی از استان‌های شمال غربی ایران محسوب می‌شود. این استان از شمال به جمهوری آذربایجان، از سمت غرب به استان آذربایجان شرقی، از سمت شرق به استان گیلان کوه‌های تالش و از سمت جنوب به استان زنجان محدود شده‌است.^[۱۲] استان اردبیل، طبق آخرین تقسیمات کشوری، از ۱۰ شهرستان، ۲۵ بخش، ۲۴ شهر و ۶۶ دهستان، تشکیل یافته‌است.

شهرستانهای استان اردبیل

• اردبیل
• بیله‌سوار
• پارس‌آباد
• خلخال
• سرعین
• کوثر
• گرمی
• مشگین‌شهر
• نمین
• نیر

		جمهوری آذربایجان
	گیلان		آذربایجان شرقی
		اردبیل
		زنجان

گردشگری

چشمه‌های آب معدنی

یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل، چشمه‌های آبگرم این استان واقع در شهر سرعین در ۳۰ کیلومتری شهر اردبیل است. در این شهر، ۸ چشمه آبگرم معدنی وجود دارد. علاوه بر این چشمه هاي آب معدني شابيل و قوتورسويي نيز در لاهرود قرار دارد، به غير از اين دو شهر 12 چشمه آب معدنی دیگر در شهرهای دیگر استان از جمله كيوي، نیر و مشگین‌شهر وجود دارد.^[۱۳]

استان آذربایجان در دوره خلفای عباسی

سبلان

تله کابین آلوارس، اردبیل

کوهستان سبلان در جنوب شرقی مشکین شهر و در فاصله ۲۵ کیلومتری آن واقع شده‌است.^[۱۴] این کوهستان دارای پوشش گیاهی متنوعی است و بیش از ۳۰۰۰ گونه گیاهی در آن شناسایی شده‌است.^[۱۵] این کوه، یکی از آتشفشانهای خاموش کشور محسوب می‌شود و ارتفاع بلندترین قله این کوه که سلطان ساوالان نام دارد، 4848 متر از سطح دریا می‌باشد.^[۱۶]

آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی

بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی یکی از ده اثر باستانی مهم کشور به‌شمار می‌رود.^[۱۷] این بنا در سال ۷۶۵ هجری بنا شده‌است و در طول زمان مورد احترام پادشاهان صفوی بوده‌است.^[۱۷] بنای کنونی این بقعه شامل مجموعه‌ای از گورهای شاهان و شاهزادگان صفوی و چند ساختمان دیگر (ازجمله آرامگاه شاه اسماعیل صفوی، مسجد جنت سرا، چینی‌خانه، حرم‌خانه و...) می‌شود.^[۱۸] این اثر سال ۱۳۸۹ در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسید.

شورابیل

دریاچه شورابیل درحریم شهری اردبیل قراردارد و شهرکهای کوثر. مهر. راه وترابری. دادگستری. ولیعصر و دانشگاههای محقق اردبیلی.پیام زور. علوم پزشکی و نمایشگاه بین‌المللی اردبیل درحاشیه این دریاچه قرارگرفته‌اند. جهت اقامت توریست خارجی ومیهمانان داخلی هتل شورابیل بادرجه بندی دوستاره تاپ درساحل شمالی دریاچه و مجتمع توریستی کوثر با درجه بندی سه ستاره تاپ و با امکانات چهل وشش واحد سوئیت ویلائی وسالن کنفرانس وسالن همایش ودوباب رستوران.کافی شاپ. کافی نت وسالن ورزشی درزمینی به وسعت 26125 متر مربع درساحل جنوبی دریاچه شورابیل ساخته شده‌است اولین شهر بازی سرپوشیده استان اردبیل شهر بازی سرپوشیده شهر خورشیددر ساحل دریاچه شورابیل با امکانات ومحیطی مدرن درسال 1391 افتتاح گردید.دریاچه شورابیل که مساحت آن ۱۲۰ هکتاروبرای مصارف کشاورزی قابل استفاده بوده و در حال حاضر نوعی ماهی در آن پرورش داده می‌شود.

طبیعت

کوهستان

آلوارس، اردبیل

کوه و رشته‌کوه سبلان، شناخته شده‌ترین منطقه کوهستانی استان اردبیل محسوب می‌شوند. سایر ارتفاعات واقع در این استان عبارت‌اند از:

• آق داغ
• عجم
• ارتفاعات تالش
• صلوات داغ
• خروسلو

آشوراده

آشوراده

اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	گلستان
شهرستان	بندر ترکمن
بخش	مرکزی
دهستان	جعفربای جنوبی
آشوراده ۳۶.۸۳۳۳° شمالی ۵۳.۸۵۰۰° شرقیمختصات: ۳۶.۸۳۳۳° شمالی ۵۳.۸۵۰۰° شرقی{{#مختصات:}}: بیش از یک برچسب اولیه در هر صفحه نمی‌تواند داشته باشد
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۲۶- متر
اطلاعات روستایی
وب‌گاه رسمی	آشوراده[پیوند مرده]

آشوراده دهی در مرکز شبه جزیره میان‌کاله در شهرستان بندر ترکمن، استان گلستان است. آشوراده تنها جزیرهٔ ایرانی دریای خزر است. این جزیره که در سده‌های گذشته در پی عملکرد و فعالیت گروه‌های انسانی با حفر کانال از توده اصلی خشکی خود (شبه جزیره میانکاله) جدا افتاده‌است.^[۱]

این جزیره تا سال‌های پیش با امکاناتی همچون پاسگاه ژاندارمری، شرکت تعاونی روستایی، مدرسه راهنمایی، مغازه، مسجد و حسینیه بیش از ۱۰۰۰ نفر سکنه داشته‌است که به مشاغل دامداری، کارگری، پیشه‌وری و ماهی‌گیری مشغول بوده‌اند اما در سال ۱۳۷۲ به علت بالا آمدن سطح آب دریای خزر و رخ دادن سیل مردم جزیره، آنجا را ترک کردند.^[۲] و هم‌اکنون تنها کارمندان شیلات در آن ساکن هستند.

۴۰٪ خاویار ایران در نزدیکی این جزیره به دست می‌آید.^[۳]

در پایان دوره ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد امتیاز سرمایه‌گذاری در آشوراده به یک شرکت لبنی به نام شرکت لبنی صباح ابراهیمی واگذار شد که انتقادات و مناقشاتی را در پی داشته است.^[۴][۵]

نام

نقشه‌ای قدیمی از آشوراده.

بخشی از خط آهن متروک آشوراده.

لفظ «آشوراده» در زبان ترکمنی به معنای «جزیرهٔ آشور» است. و دارای دو بخش آشیر (آشور) و آدا (جزیره) {آشیرآدا = آشوراده} است. ترکمن‌ها به این جزیره «مال آشیر» هم می‌گویند^[۶] زیرا در زمانهای قدیم از ساحل بندر ترکمن دام‌های خود را جهت چراندن به جزیره می‌رساندند و در این لفظ «مال» به معنای «دام» و «آشیر» به معنای مصدری «رساندن» است.

جغرافیا

محدوده «آشوراده» در اثر بالا آمدن سطح آب دریاچه خزر توسط کانال طبیعی «خزینی» به صورت جزیره آشوراده از شبه جزیره میانکاله جدا شده‌است. به این ترتیب، جزیره آشوراده از شمال به دریاچه خزر، از شرق به تنگه‌ای باریک موسوم به «تنگه چپق‌اوغلی» و از غرب به کانال طبیعی خزینی و ادامه شبه جزیره میانکاله و از جنوب به خلیج گرگان منتهی می‌شود.^[۷]

آشوراده در اغلب منابع تاریخی به عنوان مجمع الجزایر آشوراده که متشکل از سه جزیره بوده‌است، آمده که با بالا آمدن سطح آب هر دو جزیره کوچک انتهای آن در آب فرو رفته و در حال حاضر تنها یک جزیره باقی مانده‌است.

ارتفاع آشوراده از سطح دریاهای آزاد برابر ۲۶- متر است. جزیره با آب وهوای معتدل در ۵ کیلومتری غرب بندر ترکمن قرار دارد. طول جغرافیایی آشوراده برابر ۵۳٫۸۵۰۰ عرض جغرافیایی آن ۳۶٫۸۳۳۳ است.

پوشش گیاهی جزیره، بوته‌های تمشک، نوعی خار خودرو و درختان انار ترش است و حیواناتی همچون شغال، روباه، خرگوش، ماهی، قرقاول، کبک و پرندگان دریایی در جزیره یافت می‌شوند. گراز و نوعی اسب وحشی در این جزیره زندگی میکنند که توانایی خوردن آب شور دریا را دارند و طول عمر بسیار کمی دارند.

پیشینه

این شبه جزیره در زمان صفوی به عنوان شکارگاه مورد توجه قرار گرفته و به این سبب دژهایی در این جزیره بنیاد شد.^[۱]

در سال ۱۸۳۷ این جزیره با وجود اعتراض ایران به دست نیروهای روسیه اشغال شد.^[۸]پس از این اشغال، نیروهای روسی تا چندین دهه یک پاسگاه نظامی در آن داشتند.^[۹]

هم‌اینک این جزیره دو بنای تاریخی در خود دارد. قلعه روس‌ها که در زمان رضاشاه بنای آن تجدید گردیده و به روس، قلعه تخریب گردیده و خانه نیز در حال تخریب است.[۱۰]